p.264
فصل ۱۶۷
ضَرَبَ اللهُ مَثَلاً کَلِمَةً طَيِّبَةً کَشَجَرَةٍ a اکنون کلمۀ خبیثه آنست که پوستها از آن پروحشت باشد و کلمۀ طیّبه آنست که دلها ازو خوش باشد و ای اصحاب شما بر یکدیگر برتری و فروتری می جویید از آنک اگر چه همه یک پیشه‌اید ولیکن غرض ازان پیشه هر کسی را کوی دیگرست. لاجرم مخالف یکدیگر باشید و یا غرضتان لقمۀ این جهانیست که درو تنگی بود لاجرم چون سک بیکدکر می آویزید موافقت در راه دین باشد هر چندان تعظیم الله می کنی او را خوشتر می آید و این تعظیم الله تخم خوشی آن جهانیست لاجرم در نُزل او نیز مضایقت نرود، اما لقمۀ این جهان و جاه جویی چون جهنّم است لاجرم نزلشان چون شجرۀ زقوّم است
|
p.265
وَ اِذٰا اُلْقُوْا مِنْهَا مَکَاناً ضَیِّقاً b خارخار شکم تو زیاده از خارش پشت خرست ضَرَبَ اللهُ مَثَلاً c عاقل را مثل زنند خر را لت زنند چو عاقل بزدنِ مثل کار نکند خرش کنند و بدوزخ فرستند و لت می زنند که قدر آدمی ندانستی همچنانک بعضی چیزها را خر کرده بودند تو لت می زنی اکنون یکچند گاهی ترا خر کنند و لت می زنند که بچه حساب می بایست تو آدمی باشی چنانک ستارگان و ماه و آفتاب را و بروج را هست کردند و عقلشان دادند و خطاب کردند که اَعطِیا مَنْفَعَتَکُمٰا طَوْعاً اَوْ کَرْهاً از آنگاه باز روان شدند در بروج بمقدار و همچنین خطاب کردند مرا نهار و آتش زمین 1 را بعضی گفتند که همان عقل بریشان مقرّر ماند و بعضی گفتند که آن عقل نماند ایشانرا تا شرف آدمی بچه بدید آید و او متحمّل امانت بود عربی شجرۀ طیّبه خرما بن را گویند شجرۀ خبیثه کشوث بیابانی باشد کَشَجَرَةٍ طَیِّبَةٍ یعنی خرما بن و تفسیر شجرۀ خبیثه نفس جریمه کار بود امّا مرد معنوی را تفسیر وی شجرۀ اعتقاد توحید بود نی شجرۀ خبیثۀ انکار که اصل وی ثابت در زمین یقین باشد و فروع ثمارِ تسبیح و تهلیل بعلیین باشد و هر ساعتی اُکُل وی بدید هر روزی پنج نماز، ماه رمضان روزه و وقت غنا حج و غزو و خوی خوش و صبر در بلیّات و کلمات طیّبه.
فرید سئوال کرد که چگونه است که چند گاهی جهان را عقل داد و باز عقلشان بستد، گفتم چگونه است آدمی بچه را ساعتی عقل دهد و ساعتی عقل ازو باز‌ستاند که سَلَبَ عَنْ ذَوِی الْعُقُولِ عُقُولَهُمْ آدمی بچه پشیمان می شود می گوید که چه کار بی عقلانه بود که من کردم همین آب و خاک و بادست که بوقت آدمیی او را عقل و تمییز می دهند و باز می ستانند (والله اعلم).
|
pp. 264 - 265
a
. [قرآن کریم،] سورۀ ۱۴، آیۀ ۲۴.
b
. قرآن کریم، سورۀ ۲۵، آیۀ ۱۳.
b
. سورۀ ۱۴، آیۀ ۲۴.
۱
_ ظ: و زمین را.
|
